महाराजा यशवंतराव होळकरांच्या रत्नजडित शाही तलवारीचा इतिहास

महाराजा यशवंतराव होळकरांच्या रत्नजडित शाही तलवारीचा इतिहास

 

शोध होळकरांच्या रत्नजडित तलवारीचा

श्री.रामभाऊ लांडे ,इतिहास संशोधक
होळकर रियासत – 9421349586
www.ahilyadeviholkar.com

होळकर राजघराण्यांत थोरले सुभेदार मल्हारराव होळकर यांनी माळव्याचे सुभेदार म्हणून मराठा साम्राज्याची सेवा केली मल्हाररावांना थोरले छत्रपती शाहु महाराज आणि थोरले बाजीराव पेशवे यांनी सुभेदारी बहाल केली होती. मल्हारराव यांचेनंतर त्यांचे नातु मालेराव हे होळकरशाहीचे सुभेदार होते तदनंतर तुकोजीराव होळकर प्रथम आणि काशिराव होळकर सुभेदार झाले.महाराजा यशवंतराव होळकर यांनी इंग्रजांच्या विरोधात लढण्यासाठी दि.6 जानेवारी 1799 रोजी स्वतः चा राज्यभिषेक करुन घेतला परंपरेने मिळणारे शिक्के, कट्यार,पगडी,निशाण आणि राजगादीचा स्विकार करुन यशवंतरावांनी आपल्या कारकिर्दीस होळकर राजघराण्यांच्या परंपरेनुसार कुलदैवतची पुजा करुन सुरुवात केली होती.महाराजा यशवंतराव होळकर यांच्या राज्यभिषेकानिमित्ताने त्यांनी स्वतः रत्नजडित शाही तलवार तयार करुन घेतली होती या शाही तलवारीस 276 हिरे ,378 माणिक, 38 पन्ना अशा मौल्यवान रत्नांचे कोंदन जडीत सोन्याची मुठ असलेली शाही तलवार होती.सदरील तलवार महाराजा यशवंतराव हे नेहमीच आपल्या मोहीमेदरम्यान बाळगीत असे ते लाहोरला महाराजा रंजितसिहांना भेटण्यासाठी गेले असता त्यांच्या सोबत रत्नजडित तलवार पहायला मिळते.तत्कालीन भेटीचे ऐतिहासिक तैलचित्र उपलब्ध असुन त्यात ही तलवार स्पष्टपणे पहायला मिळते.पुढे ही रत्नजडित तलवार यशवंतरावांनी आपले पुत्र युवराज मल्हारराव यांस भेट दिली होती.महाराजा यशवंतराव होळकर यांच्या निधनानंतर सात वर्षाने इंग्रजाविरोधात होळकरांचे महिदपुर येथे 1818 मध्ये युध्द होते या महिदपुरच्या रणांगणात युध्दादरम्यान ही शाही तलवार जाँन माल्कमच्या हाती लागते पुढे जाँन माँल्कम आपली कन्या कँथरीनला सदरील रत्नजडित तलवार भेट देतो. ही तलवार आज लंडनच्या संग्रहालयात असुन या तलवारीच्या इतिहासाचे संशोधन करतांना अनेक ऐतिहासिक गोष्टींना उजाळा मिळतो.
महाराजा यशवंतराव होळकर यांचे शुरवीर पुत्र मल्हारराव होळकर आणि कन्या विरांगणा भिमाई होळकर यांनी 21 डिसेबंर 1817 रोजी महिदपुर येथे इंग्रजांच्या विरोधात मोठी लढाई केली या लढाईत होळकरांना विजय मिळत असतांनाच घोडेस्वारांच्या पथकाचा  प्रमुख गफुर खान हा दगा देत इंग्रजांना मिळाला विजयाच्या जवळ असलेली बाजु गफुर खानामुळे बदलली आणि ऐनवेळी फौजेत गोंधळ निर्माण होवून अकरा वर्षीय युवराज श्रीमंत मल्हारराव होळकरांची शाही तलवार जी कमरेला खोचलेली होती ती तलवार हत्तीवर बसतांना खाली पडली आणि पडलेली तलवार इंग्रजाच्या हाती लागली. सैनिकांनी जाँन माल्कमकडे तलवार सुपुर्द केली. या तलवारीला 276 हिरे 378 माणिक 38 पन्ना आणि  शुद्ध सोन्याने बनवलेल्या मुठीची ही होळकरांची शाही तलवार जाँन माल्कमने आपली मुलगी कँथरीनला भेट दिली व कँथरीनने पुढे ही शाही तलवार लंडनमधील संग्रहालयाला 150 पाउंड मध्ये विकली लंडनच्या विक्टोरिया अँड अल्बर्ट या जगप्रसिध्द संग्रहालयात ही तलवार पोहचली आहे.

या शाही होळकरी तलवारीची माहिती असलेल्या फाईलचा (Museum Number IS.24A-1888) क्रंमाक असुन भारत सरकारने ही तलवार लंडन च्या संग्रहालयातुन परत आणावी
कारण ही तलवार महाराजा यशवंतराव होळकरांची असुन राज्यभिषेकानिमीत्त तयार करुन घेण्यात आलेली ही तलवार यशवंतराव महाराजांच्या नंतर युवराज मल्हाररावांना देण्यात आली होती आज या तलवारीची किमंत कोट्यावधी रुपये असुन आपल्या देशाची ऐतिहासिक गौरवशाली वारसा आहे.भारतातील अमुल्य ठेवे इंग्रज लुटीत परदेशी गेलेले असुन तिथे ते संग्रहालयात ठेवलेले आहे अशाच ऐतिहासिक वस्तु ज्यात शिवाजी महाराजांची वाघनखं आणि तलवार आहे.महाराजा यशवंतराव होळकर यांच्या राज्यभिषेकानिमित्ताने ही खास तलवार तयार करुन घेण्यात आली होती तलवारीला लावलेल्या रत्नावरुनच त्या शाही तलवारीचे महत्त्व कळते.इंग्रजांच्या विरोधात शिख राजांनी मदत करावी म्हणून महाराजा यशवंतराव हे लाहोरचे महाराजा रंजितसिहांना भेटण्यासाठी गेले होते यावेळी ही तलवार महाराजा यशवंतरावाच्या समवेत होती या भेटीचे एक तैलचित्र उपलब्ध असुन या चित्रात ही तलवार स्पष्टपणे दिसत असल्याने लंडनच्या संग्रहालयात असलेली महाराजा यशवंतराव होळकर तलवार भारत सरकारने परत आणावी अशी इतिहास प्रेमींची मागणी आहे.
—————————-